Cuộc đời và sự nghiệp của người viết nên “Lão Hạc” luôn ẩn chứa nhiều điều thú vị. Những trải nghiệm sống giản dị, giai đoạn xã hội đầy biến động và tình yêu dành cho người nông dân đã tạo nên một phong cách viết rất riêng.
Nội dung tóm tắt
Tác giả Lão Hạc là ai?
Nhắc đến truyện ngắn Lão Hạc, người yêu văn học Việt Nam sẽ nhớ ngay đến một cây bút đặc biệt của nền văn học hiện thực. Vậy tác giả Lão Hạc là ai? Đó chính là Nam Cao, nhà văn đã khắc họa số phận người nông dân bằng ngòi bút sắc sảo, giàu nhân văn và đầy day dứt.
Đọc thêm: Hồn Trương Ba da hàng thịt tác giả là ai?
Tiểu sử cuộc đời về nhà văn Nam Cao
Nam Cao, tên khai sinh Trần Hữu Tri (có tài liệu ghi Trần Hữu Trí), sinh ngày 29/10/1915, tuy giấy khai sinh ghi năm 1917. Ông xuất thân trong một gia đình Công giáo tại làng Đại Hoàng, tổng Cao Đà, huyện Nam Sang, phủ Lý Nhân (nay là xã Nam Lý, tỉnh Ninh Bình). Bút danh Nam Cao được ông ghép từ hai chữ đầu của tên tổng và huyện.
Tuổi thơ Nam Cao gắn với làng quê Bắc Bộ, sau đó ông theo học ở Nam Định. Do bệnh tật, ông dang dở việc thi bằng Thành Chung. Năm 1935, ông vào Sài Gòn và bắt đầu viết văn, gửi truyện ngắn cho các tờ báo. Những sáng tác đầu tay với bút danh Thúy Rư nhanh chóng giúp ông trở thành cái tên được chú ý.
Năm 1938, vì sức khỏe, ông trở lại miền Bắc, tiếp tục học để thi Thành Chung rồi lên Hà Nội dạy học. Đây cũng là thời kỳ Nam Cao liên tục xuất hiện trên báo chí với những truyện ngắn đầu tiên gây tiếng vang.
Năm 1941, tập truyện Đôi lứa xứng đôi (sau đổi thành Chí Phèo) đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong sự nghiệp của ông. Khi Nhật xâm lược Đông Dương, Nam Cao rời Hà Nội, về quê và tiếp tục sáng tác các tác phẩm nổi tiếng như Sống mòn hay Truyện người hàng xóm.
Từ năm 1943, ông tham gia Hội Văn hóa Cứu quốc, rồi góp mặt trong hoạt động cách mạng, làm báo và nhận nhiều nhiệm vụ tại các chiến khu. Năm 1951, trên đường đi công tác ở vùng địch hậu, Nam Cao bị quân Pháp bắt và sát hại ngày 30/11/1951.
Sau khi hy sinh, mộ ông bị thất lạc và đến năm 1996 mới được tìm lại. Cùng năm đó, Nam Cao được truy tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân và Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học – Nghệ thuật.
Sự nghiệp văn chương
Hành trình sáng tác của Nam Cao phong phú và bền bỉ, để lại dấu ấn sâu đậm trong nền văn học Việt Nam thế kỷ XX. Tác phẩm của ông trải rộng ở nhiều thể loại:
Tiểu thuyết
- Truyện người hàng xóm (1944) – Báo Trung Bắc Thứ Bảy;
- Sống mòn (viết xong 1944, xuất bản 1956), Nhà xuất bản Văn Nghệ;
- Và bốn tiểu thuyết bản thảo bị thất lạc: Cái bát, Một đời người, Cái miếu, Ngày lụt.
Truyện ngắn
Trước cách mạng
- Ba người bạn;
- Đón khách;
- Bài học quét nhà (1943);
- Bảy bông lúa lép;
- Cái chết của con Mực;
- Cái mặt không chơi được;
- Chuyện buồn giữa đêm vui;
- Cười;
- Con mèo;
- Con mèo mắt ngọc;
- Chí Phèo (1941);
- Đầu đường xó chợ;
- Điếu văn;
- Đôi móng giò;
- Đời thừa (1943);
- Đòn chồng;
- Đui mù;
- Nhỏ nhen;
- Làm tổ;
- Lang Rận;
- Lão Hạc (1943);
- Mong mưa;
- Một truyện xu-vơ-nia;
- Một đám cưới (1944);
- Mua danh;
- Mua nhà;
- Một bữa no (1943);
- Người thợ rèn;
- Nhìn người ta sung sướng;
- Những chuyện không muốn viết;
- Những trẻ khốn nạn;
- Nghèo (1937);
- Nụ cười;
- Nước mắt;
- Nửa đêm;
- Phiêu lưu;
- Quái dị;
- Quên điều độ;
- Anh tẻ;
- Rửa hờn;
- Sao lại thế này?;
- Thôi, đi về;
- Giăng sáng (1942);
- Trẻ con không được ăn thịt chó (1942);
- Truyện biên giới;
- Truyện tình;
- Tư cách mõ (1943);
- Từ ngày mẹ chết;
- Xem bói;
- Dì Hảo (1941);
- Truyện người hàng xóm;
- Rình trộm;
- Đảo hang cọp (1942);
- Thám hiểm Châu Phi (1942).
Sau cách mạng
- Mò sâm banh (1945);
- Năm anh hàng thịt (1945);
- Một cuộc đốt làng (1945);
- Nỗi truân chuyên của khách má hồng (1946);
- Cách mạng (1946);
- Đôi mắt (1948);
- Đợi chờ;
- Trần Cừ;
- Những bàn tay đẹp ấy;
- Hội nghị nói thẳng;
- Định mức.
Truyện ký kháng chiến
- Đường vô Nam;
- Ở rừng (Nhật ký);
- Từ ngược về xuôi;
- Trên những con đường Việt Bắc;
- Bốn cây số cách một căn cứ địch;
- Vui dân công;
- Vài nét ghi qua vùng giải phóng.
Ngoài ra, Nam Cao còn làm thơ và biên soạn sách địa lý cùng với tác giả Văn Tân: Địa dư các nước châu Âu (1948), Địa dư các nước châu Á, châu Phi (1969), Địa dư Việt Nam (1951),…
Các danh hiệu, giải thưởng
Những đóng góp to lớn của Nam Cao được ghi nhận bằng nhiều hình thức tưởng niệm:
- Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học – Nghệ thuật (1996);
- Tên ông được đặt cho nhiều đường phố tại quận Ba Đình, Thành phố Hà Nội; Quận 9, Thành phố Hồ Chí Minh (nay thuộc Thành phố Thủ Đức); Thành phố Đà Nẵng; Thành phố Biên Hòa, Tỉnh Đồng Nai; Thành phố Rạch Giá, Tỉnh Kiên Giang và một số địa phương khác;
- Nhiều trường học và khu Đại học Nam Cao ở Ninh Bình cũng mang tên ông;
- Năm 2023, tỉnh Quảng Ngãi đặt tên ông cho một tuyến phố tại phường Trần Phú, dài 1.000 m.
Thông tin về tác phẩm Lão Hạc
Lão Hạc là một trong những truyện ngắn nổi tiếng nhất của Nam Cao, gợi lên hình ảnh người nông dân nghèo thời phong kiến qua những bi kịch đời thường nhưng đầy tính nhân văn.
Xem thêm: Tác giả Đấu tranh cho một thế giới hòa bình là ai?
Hoàn cảnh sáng tác
Truyện Lão Hạc được Nam Cao viết và đăng báo lần đầu vào năm 1943, giai đoạn xã hội Việt Nam còn chìm trong cảnh nghèo đói, áp bức. Trong không khí ngột ngạt của thời cuộc, nhà văn hướng ngòi bút về những phận người thấp cổ bé họng.
Tóm tắt nội dung chính
Nhân vật trung tâm Lão Hạc là một người nông dân hiền lành sống cô quạnh sau khi vợ mất và con trai bỏ làng đi làm đồn điền vì túng quẫn. Lão gắn bó với mảnh vườn mà vợ để lại và dành trọn tình thương cho “cậu Vàng”, chú chó con trai gửi lại.
Khi tuổi già, bệnh tật và cái nghèo dồn ép, lão không còn đủ sức nuôi chó. Để giữ mảnh vườn cho con, lão buộc phải bán “cậu Vàng” việc mà chính lão xem như một lỗi lầm không thể tha thứ. Từ đó, lão sống lặng lẽ, khép mình và luôn nặng lòng vì cảm giác tội lỗi.
Biết trước cái chết sẽ đến, lão gửi gắm tài sản và chuyện hậu sự cho ông giáo người hàng xóm gần gũi. Cuối cùng, Lão Hạc chọn cái chết bằng bả chó, một kết thúc dữ dội nhưng lại thể hiện tấm lòng trong sạch và sự quyết liệt giữ trọn điều mình tin là đúng. Chỉ đến khi chứng kiến cái chết ấy, ông giáo mới hiểu được tấm lòng cao đẹp và lòng tự trọng của lão.
Giá trị nội dung
Tác phẩm khắc họa chân thật nỗi đau của người nông dân trong xã hội cũ: nghèo khổ, bị dồn ép đến bước đường cùng nhưng vẫn giữ phẩm hạnh, nhân hậu và lòng tự trọng. Qua đó, câu chuyện thể hiện tình thương sâu sắc của Nam Cao với những con người bị bỏ quên trong xã hội, đồng thời lên án sự tàn nhẫn của chế độ đẩy họ vào cảnh bế tắc.
Giá trị nghệ thuật
Lão Hạc là minh chứng cho tài năng nghệ thuật của Nam Cao:
- Miêu tả tâm lý tinh tế, đặc biệt là những dằn vặt, đau đớn của nhân vật;
- Giọng kể tự nhiên, chân thực, giàu cảm xúc nhưng không bi lụy;
- Tình huống truyện độc đáo, xoay quanh xung đột nội tâm hơn là biến cố bên ngoài;
- Ngôn ngữ mộc mạc, đậm chất đời sống, khiến câu chuyện dễ chạm đến người đọc.
Trên đây là những thông tin về tác giả Lão Hạc cùng giá trị đặc sắc của tác phẩm mà xemsach.com.vn tổng hợp lại. Hy vọng bài viết giúp các bạn có thêm góc nhìn rõ ràng hơn về con người và phong cách sáng tác đã làm nên một truyện ngắn đầy xúc động trong văn học Việt Nam.