“Hoàng Lê nhất thống chí” là tác phẩm tiêu biểu của văn học Việt Nam trung đại, ghi lại giai đoạn lịch sử đầy biến động cuối thế kỷ XVIII. Vậy Hoàng Lê nhất thống chí tác giả tác phẩm này là ai? Bài viết dưới đây sẽ giúp các bạn nắm được về tác giả, nội dung nổi bật cùng giá trị của áng văn bất hủ này, hãy cùng theo dõi!
Nội dung tóm tắt
Hoàng Lê nhất thống chí tác giả là ai?
Tác giả Hoàng Lê nhất thống chí không phải là một cá nhân duy nhất, mà là một nhóm trí thức thuộc Ngô gia văn phái, dòng họ Ngô Thì nổi tiếng ở làng Tả Thanh Oai (Hà Nội ngày nay). Trong đó, hai nhân vật tiêu biểu nhất là Ngô Thì Chí (1753–1788) và Ngô Thì Du (1772–1840).
Phần đầu của tác phẩm được cho là do Ngô Thì Chí chấp bút, ghi chép lại những biến động lịch sử thời Lê – Trịnh suy tàn. Sau khi ông mất, Ngô Thì Du cùng các thành viên khác của Ngô gia văn phái tiếp tục hoàn thiện và biên soạn những hồi tiếp theo. Chính sự kế thừa ấy tạo nên một bức tranh lịch sử liền mạch, vừa chân thực vừa giàu cảm xúc.
Nhờ sự kết hợp giữa tư duy sử học nghiêm túc và bút pháp văn chương tinh tế, nhóm tác giả đã giúp “Hoàng Lê nhất thống chí” trở thành một kiệt tác độc đáo, phản ánh trung thực những biến động dữ dội của đất nước cuối thế kỷ XVIII.
Đọc thêm: Tức nước vỡ bờ: Tác giả và tác phẩm kinh điển
Thông tin về tác phẩm Hoàng Lê nhất thống chí
“Hoàng Lê nhất thống chí” là một trong những tác phẩm tiêu biểu nhất của văn xuôi lịch sử Việt Nam trung đại. Đây không chỉ là một cuốn tiểu thuyết ghi chép sự kiện, mà còn là một bức tranh lịch sử chân thực phản ánh quá trình sụp đổ của triều Lê – Trịnh và sự trỗi dậy mạnh mẽ của phong trào Tây Sơn.
Hoàn cảnh sáng tác
“Hoàng Lê nhất thống chí” ra đời vào cuối thế kỷ XVIII – đầu thế kỷ XIX, khi xã hội phong kiến Việt Nam rơi vào khủng hoảng: triều Lê – Trịnh suy yếu, phong trào Tây Sơn nổi dậy mạnh mẽ, rồi đến lúc Nguyễn Ánh đánh bại Tây Sơn, thống nhất giang sơn.
Ban đầu, Hoàng Lê nhất thống chí được sáng tác nhằm ghi lại sự kiện Tây Sơn diệt Trịnh, trao lại quyền cai trị Bắc Hà cho vua Lê, nhưng về sau các tác giả kế tục đã mở rộng nội dung, tái hiện toàn cảnh 30 năm cuối thế kỷ XVIII và những năm đầu thế kỷ XIX, một trong những thời kỳ biến động nhất của lịch sử Việt Nam.
Tác phẩm gồm 17 hồi viết theo lối chương hồi, vừa mang tính sử ký, vừa có yếu tố văn học. Đoạn trích được học trong chương trình Ngữ văn là hồi thứ 14, ghi lại chiến thắng thần tốc của Nguyễn Huệ – Quang Trung trong cuộc đại phá quân Thanh, thể hiện rõ tài năng, khí phách và tinh thần dân tộc của người anh hùng áo vải.
Xem thêm: Bếp lửa và Mùa xuân nho nhỏ: Tác giả và những bài thơ quen thuộc
Nội dung và bố cục tác phẩm
Đoạn trích Hoàng Lê nhất thống chí có thể chia thành 3 phần gồm:
- Phần 1: (Từ đầu đến “… hôm ấy nhằm vào ngày 25 tháng chạp năm Mậu Thân 1788”): Miêu tả việc Nguyễn Huệ nhận tin quân Thanh chiếm Thăng Long, quyết định lên ngôi Hoàng đế Quang Trung và thân chinh cầm quân ra Bắc dẹp giặc;
- Phần 2: (Tiếp theo đến “… vua Quang Trung tiến binh đến Thăng Long, rồi kéo vào thành”): Ghi lại cuộc hành quân thần tốc cùng chiến thắng vang dội của vua Quang Trung, một trong những chiến công hiển hách nhất trong lịch sử chống ngoại xâm;
- Phần 3: (Phần còn lại): Thể hiện sự đại bại thảm hại của quân tướng nhà Thanh và cảnh vua tôi Lê Chiêu Thống hoảng loạn, tháo chạy, biểu tượng cho sự sụp đổ của triều Lê mục nát.
Đoạn trích thể hiện rõ tài năng quân sự, lòng yêu nước và ý chí quật cường của dân tộc Việt Nam. Đồng thời, Hoàng Lê nhất thống chí còn là tấm gương phản chiếu trung thực lịch sử, giúp người đọc cảm nhận sâu sắc tinh thần thời đại và nhân cách con người trong bước ngoặt lịch sử dân tộc.
Giá trị sử học và văn học
Giá trị sử học
Hoàng Lê nhất thống chí tuy có xen lẫn yếu tố hư cấu văn học, nhưng là nguồn tư liệu lịch sử quý giá vì được viết bởi những người đương thời, chứng nhân trực tiếp của biến động cuối thế kỷ XVIII. Tác phẩm phản ánh sinh động sự khủng hoảng toàn diện của xã hội phong kiến Việt Nam, từ triều đình đến dân gian.
Các nhân vật thuộc tầng lớp thống trị hiện lên không còn là biểu tượng tôn nghiêm, mà là hình ảnh suy thoái và mục ruỗng của chế độ phong kiến: vua Cảnh Hưng nhu nhược, Trịnh Tông bị kiêu binh thao túng, Lê Chiêu Thống hèn nhát cầu viện ngoại bang, còn Lê Duy Cận thì bị miêu tả chua chát như “bị thịt trong túi da”.
Ngoài triều đình, tầng lớp quan lại, tướng lĩnh cũng hiện rõ sự tráo trở, tham lam và bất trung, như Mai Doãn Khuê phản bội, Nguyễn Cảnh Thước cướp áo vua để chạy nạn.
Tác phẩm cũng khắc họa phần nào đời sống khốn khổ của nhân dân trong cảnh chiến loạn, đói kém, mất trật tự xã hội. Tuy viết trên lập trường nhà Lê, nhưng các tác giả vẫn dành niềm kính trọng và ngưỡng mộ đối với phong trào Tây Sơn, đặc biệt là hình tượng Nguyễn Huệ, người anh hùng hào kiệt, dũng mãnh và tài năng. Cuộc đại phá quân Thanh ở Ngọc Hồi – Đống Đa được mô tả chân thực, thể hiện tinh thần dân tộc mạnh mẽ và niềm tự hào sâu sắc.
Giá trị văn học
Về mặt nghệ thuật, Hoàng Lê nhất thống chí là đỉnh cao của văn xuôi tự sự lịch sử Việt Nam trung đại. Tác phẩm đã vượt qua khuôn mẫu ước lệ cổ điển, xây dựng hệ thống nhân vật chân thực, có tâm lý phức tạp và số phận riêng biệt, phản ánh rõ mâu thuẫn và chuyển biến của xã hội.
Ngôn ngữ trong tác phẩm giàu sức gợi hình và gần gũi đời sống, mang màu sắc dân gian sinh động. Tác giả khéo léo sử dụng nghệ thuật đối thoại, kể chuyện linh hoạt, đôi khi có yếu tố hài hước, phóng đại để tăng sức biểu cảm.
Thành công lớn nhất của tác phẩm là xây dựng được những nhân vật lịch sử điển hình, vừa có tầm vóc thời đại, vừa mang dáng dấp con người thật với suy nghĩ, cảm xúc và lựa chọn của họ.
Trên đây xemsach.com.vn chia sẻ chi tiết về Hoàng Lê nhất thống chí tác giả tác phẩm. Hy vọng bài viết sẽ giúp các bạn hiểu rõ hơn về tác phẩm, hình dung chân thực về lịch sử, đồng thời là nguồn tham khảo hữu ích cho việc học tập.