Tây Tiến là tác phẩm kinh điển trong chương trình Ngữ văn THPT. Trong bài viết hôm nay chúng tôi sẽ giúp các bạn nắm rõ Tây Tiến tác giả tác phẩm, soạn bài thế nào, các cách mở bài giới thiệu hay để nắm vững kiến thức trọng tâm văn bản, hãy cùng theo dõi!
Nội dung tóm tắt
Tây Tiến tác giả tác phẩm là ai?
Khi nhắc đến những áng thơ ca kháng chiến mang đậm chất hào hùng nhưng vẫn đầy chất thơ, không thể không nhắc đến “Tây Tiến”. Vậy Tây Tiến tác giả tác phẩm là ai? Người đó chính là Quang Dũng, ông đã viết lên bài thơ nổi bật trong dòng thơ kháng chiến chống Pháp.
Đọc thêm: Tác giả Sóng Xuân Quỳnh và Tự tình của Hồ Xuân Hương
Tiểu sử cuộc đời Quang Dũng
Quang Dũng tên thật là Bùi Đình Diệm (1921–1988), sinh ra tại làng Phượng Trì, huyện Đan Phượng, tỉnh Hà Tây (nay thuộc Hà Nội). Ông được biết đến là một nghệ sĩ đa tài, vừa là nhà thơ, nhà văn, là họa sĩ, đồng thời là nhạc sĩ, ông đã để lại dấu ấn sâu sắc trong nền văn học nghệ thuật Việt Nam hiện đại.
Trước Cách mạng Tháng Tám, ông học tại Ban trung học trường Thăng Long và từng làm dạy học tư tại Sơn Tây. Sau năm 1945, ông gia nhập Quân đội Nhân dân Việt Nam, trở thành phóng viên tiền phương của báo Chiến đấu. Năm 1947, ông được điều học tại Trường bổ túc trung cấp quân sự Sơn Tây, sau khóa học ông làm Đại đội trưởng ở tiểu đoàn 212. Ông tham gia chiến dịch Tây Tiến đợt 2 được cử làm Phó đoàn tuyên truyền Lào – Việt.
Cuối năm 1948, sau chiến dịch Tây Tiến, ông làm Trưởng tiểu ban tuyên huấn của Trung đoàn 52 Tây Tiến, rồi làm Trưởng đoàn Văn nghệ Liên khu III.
Sau này, Quang Dũng còn hoạt động trong lĩnh vực xuất bản, từng là biên tập viên của báo Văn nghệ và Nhà xuất bản Văn học. Mặc dù từng bị ảnh hưởng bởi phong trào Nhân Văn – Giai Phẩm, ông vẫn được công nhận về tài năng, đặc biệt là khi bài thơ “Tây Tiến” trở thành một tác phẩm được yêu thích trên cả nước.
Ông mất năm 1988 và được truy tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học – Nghệ thuật năm 2001.
Phong cách sáng tác
Quang Dũng là nhà thơ của sự lãng mạn, hào hoa và tài hoa. Thơ ông thường mang âm hưởng nhẹ nhàng, sâu lắng nhưng không kém phần mạnh mẽ. Ông kết hợp nhuần nhuyễn giữa hiện thực chiến tranh với những cảm xúc nghệ thuật tinh tế, tạo nên những tác phẩm bi tráng nhưng giàu chất thơ.
Các tác phẩm chính
Ngoài “Tây Tiến”, Quang Dũng còn để lại nhiều tác phẩm có giá trị ở nhiều thể loại:
- Mùa hoa gạo (1950), tập truyện ngắn;
- Bài thơ sông Hồng (1956), truyện thơ;
- Rừng biển quê hương (1958), tập thơ in chung cùng với Trần Lê Văn;
- Đường lên châu Thuận (1964), tập bút ký;
- Rừng về xuôi (1964), tập bút ký;
- Nhà đồi (1970), truyện ký;
- Làng Đồi đánh giặc (1976), hồi ký;
- Mây đầu ô (1986), tập thơ;
- Quang Dũng – Tác phẩm chọn lọc (1988);
- Đoàn binh Tây Tiến (2019), di cảo – hồi kí.
Hoàn cảnh sáng tác “Tây Tiến”
“Tây Tiến” ra đời vào năm 1948, khi Quang Dũng đã rời đơn vị cũ để công tác tại Liên khu III. Trong một lần dự Đại hội toàn quân, ông viết bài thơ để bày tỏ nỗi nhớ da diết về đồng đội và những năm tháng chiến đấu cùng Trung đoàn 52 Tây Tiến.
Đôi nét về đoàn quân Tây Tiến:
- Thành lập: Năm 1947;
- Nhiệm vụ: Phối hợp với bộ đội Lào, bảo vệ biên giới Việt – Lào;
- Địa bàn hoạt động: Rộng lớn, hiểm trở như Sơn La, Lai Châu, Hòa Bình, miền Tây Thanh Hóa, Sầm Nưa (Lào);
- Thành phần: Chủ yếu là học sinh, sinh viên Hà Nội tình nguyện nhập ngũ;
- Điều kiện sống: Gian khổ, thiếu thốn, đối mặt với rừng thiêng nước độc, sốt rét hoành hành;
- Tinh thần: Kiên cường, lạc quan, yêu đời và đầy lý tưởng.
Xuất xứ: Bài thơ được in trong tập “Mây đầu ô” (1986).
Nhan đề: Ban đầu là Nhớ Tây Tiến, sau đổi lại thành Tây Tiến để tăng tính khách quan, tạo chiều sâu cảm xúc và gợi mở hình tượng đoàn binh hùng tráng.
Xem thêm: Tấm Cám và Chuyện người con gái Nam Xương: Tác giả và tác phẩm
Giá trị nội dung và nghệ thuật
Về giá trị nội dung bài thơ là một bản hùng ca bi tráng về hình ảnh người lính Tây Tiến trong kháng chiến chống Pháp. Những con người ấy dấn thân vào núi rừng Tây Bắc vừa dữ dội, hiểm nguy, vừa thơ mộng, trữ tình.
Về giá trị nghệ thuật:
- Bút pháp lãng mạn kết hợp hiện thực trữ tình;
- Ngôn ngữ đặc sắc: sử dụng nhiều địa danh thực, từ tượng hình, từ Hán Việt mang tính cổ kính;
- Câu thơ có nhạc tính cao, gợi nhiều hình ảnh;
- Kết cấu mạch cảm xúc tự nhiên: từ hồi tưởng đến khẳng định lý tưởng.
Soạn bài Tây Tiến tác giả tác phẩm
Sau khi tìm hiểu về tác giả Quang Dũng và hoàn cảnh ra đời bài thơ, việc soạn bài Tây Tiến tác giả tác phẩm sẽ giúp các bạn khám phá sâu sắc hơn nội dung, nghệ thuật và tư tưởng chủ đạo của tác phẩm.
Bài thơ chia làm 4 phần như sau:
Phần 1 (14 câu thơ đầu)
Nội dung: Khung cảnh thiên nhiên miền Tây và những cuộc hành quân gian khổ của đoàn quân Tây Tiến.
“Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi
Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi…”
Mạch cảm xúc bắt đầu bằng nỗi nhớ thiết tha về đoàn quân Tây Tiến. Câu thơ mở đầu mang âm điệu ngân vang, da diết, thể hiện tâm trạng hồi tưởng đầy xúc động của tác giả. Thiên nhiên núi rừng Tây Bắc hiện lên vừa hùng vĩ, dữ dội, vừa thơ mộng, quyến rũ: dốc thăm thẳm, sương lấp lối, mưa rừng dày đặc, con suối, bản làng thấp thoáng,…
Cuộc hành quân được tái hiện đầy chân thực: gian khổ, hiểm nguy, nhưng không bi lụy. Người lính vẫn kiên cường bám rừng, bám núi, bất chấp những hi sinh.
Phần 2 (8 câu tiếp theo)
Nội dung: Những kỉ niệm đẹp về tình quân dân và cảnh sông nước miền Tây thơ mộng.
“Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa…”
Chuyển từ khó khăn, hiểm trở sang kỉ niệm đẹp, không gian thơ trở nên ấm áp và nên thơ với cảnh liên hoan văn nghệ giữa quân và dân. Hình ảnh đêm lửa trại, ánh sáng đuốc hoa, âm nhạc, điệu múa gợi không khí sinh hoạt văn hóa sôi nổi, gắn bó, chan chứa tình cảm.
Thiên nhiên hiện lên thơ mộng, hữu tình: “kìa em xiêm áo tự bao giờ”, “hoa về trong đêm hơi”,… gợi cảm giác lãng mạn, tinh tế.
Phần 3 (8 câu thơ tiếp theo)
Nội dung: Chân dung người lính Tây Tiến bi tráng và lãng mạn
“Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc…”
Đây là đỉnh cao cảm xúc của bài thơ, khắc họa hình ảnh người lính Tây Tiến vừa hiên ngang, dũng cảm, vừa lãng mạn, mộng mơ. Những câu thơ táo bạo: “không mọc tóc”, “dữ oai hùm”,… không nhằm miêu tả ghê rợn mà phản ánh thực tế gian khổ, sốt rét, thiếu thốn nhưng ẩn chứa tinh thần bất khuất.
Chân dung người lính:
- Gan dạ, quyết tử, chấp nhận hi sinh;
- Gắn liền với những mộng mơ lãng mạn: “mắt trừng gửi mộng”, “áo bào thay chiếu”;
- Hình tượng bi tráng được thể hiện qua cái chết nhẹ nhàng như giấc ngủ.
Phần 4 (còn lại)
Nội dung: Lời thề gắn bó với Tây Tiến và miền Tây.
“Tây Tiến người đi không hẹn ước…”
Phần kết là lời thề thiêng liêng, tình cảm sâu nặng với Tây Tiến và vùng đất Tây Bắc. “Không hẹn ước” nhưng lòng không quên, vẫn một mực thủy chung, son sắt. Kết thúc bài thơ bằng hình ảnh “hồn về Sầm Nứa” đầy thiêng liêng, bay bổng, như một linh hồn bất tử gắn liền với núi rừng, đồng đội, chiến trường xưa.
Cách viết mở bài Tây Tiến hấp dẫn
Trong quá trình soạn bài Tây Tiến tác giả tác phẩm, phần mở bài là một bước quan trọng để gây ấn tượng với người đọc hoặc người chấm bài. Dưới đây là 3 cách viết mở bài Tây Tiến phổ biến các bạn có thể tham khảo:
Mở bài Tây Tiến trực tiếp
Mở bài trực tiếp là kiểu viết đi thẳng vào vấn đề, giới thiệu rõ ràng tên tác giả, tên tác phẩm và nội dung cần phân tích.
Ví dụ:
Quang Dũng là một nhà thơ khá là đặc biệt, bởi ông không chỉ đơn thuần là một nhà thơ cầm bút sáng tác mà ông còn là một người lính ngoài chiến trường, cầm súng và đánh giặc. Có lẽ chính bởi vì vậy mà những bài thơ của nhà thơ Quang Dũng luôn gắn liền với hình ảnh của những người lính, cũng là những người đồng đội gắn bó của ông. Nổi bật nhất trong các sáng tác của ông đó là bài thơ Tây Tiến. Với bút pháp nghệ thuật lãng mạn xen lẫn với tả thực, bài thơ đã khắc họa cực kỳ thành công hình ảnh đoàn binh Tây Tiến với khí thế vô cùng hiên ngang, tâm hồn thơ mộng của người lính trong thời kì kháng chiến chống thực dân Pháp.
Mở bài Tây Tiến gián tiếp
Mở bài gián tiếp thường bắt đầu bằng một câu nói, nhận định văn học hoặc hình ảnh liên tưởng trước khi giới thiệu vào bài thơ.
Ví dụ:
“Có một không gian nào,
Đo chiều dài nỗi nhớ?
Có khoảng mênh mông nào
Sâu thẳm hơn tình thương?”
(Trần Đình Chính)
Thơ Việt Nam hiện đại có một khoảng trống khá lớn cho hoài niệm. Đó là nỗi nhớ mà Hoàng Cầm gửi gắm về xứ người trong bài thơ “Bên kia sông Đuống”, là nỗi nhớ của người con xa quê qua bài thơ “Bếp lửa” của Bằng Việt. Đôi khi đó cũng là nỗi nhớ thương mà người bên kia chỉ dám nói với người này trong bài thơ “Hương thầm” của Phan Thị Thanh Nhàn. Và Quang Dũng – người nghệ sĩ đa tài cũng không ngoại lệ khi gửi gắm tình cảm của mình vào người đồng chí, đồng đội qua bài thơ “Tây Tiến”.
Mở bài Tây Tiến ngắn gọn
Dành cho những đề thi yêu cầu viết nhanh, viết gọn hoặc cần mở bài súc tích để dành thời gian cho phần thân bài và kết bài.
Ví dụ:
Trong vườn hoa của nền thơ ca trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, Tây Tiến đã được xem là bông hoa đầu mùa vừa đẹp lại vừa lạ và còn có dấu ấn đậm sâu. Bông hoa ấy được nở ra từ hồn thơ đầy sự phóng khoáng và tâm huyết, một tiếng thơ tinh tế và rất lãng mạn. Đó chính là người lính, người nghệ sĩ tài hoa – nhà thơ của “xứ Đoài mây trắng” – Quang Dũng.
Trên đây xemsach.com.vn chia sẻ chi tiết vê Tây Tiến tác giả tác phẩm, hy vọng rằng những kiến thức và gợi ý trên sẽ giúp các bạn hiểu sâu hơn về bài thơ Tây Tiến, đồng thời có thể vận dụng linh hoạt trong quá trình học tập, và làm bài thi cũng như giảng dạy.